习近平"4·19"重要讲话一周年|让互联网更好造福人民
| |||||
Гимн: ?Zdravljica? | |||||
![]() Словенияны? урынлашыуы (й?п-й?шел):
— Европала (асы? й?шел ??м ?ара-к?л?ыу) — Европа Берлегенд? (асы? й?шел) | |||||
??аллылы? дата?ы | 25 июнь 1991 йылда ?абул ителг?н ( Югославия) | ||||
Р?сми тел | словен | ||||
Баш ?ала | Любляна | ||||
Эре ?алалар | Любляна, Марибор, Целе, Крань, Веленье | ||||
Идара ите? т?р? | Парламент республика?ы | ||||
Президент Премьер-министр |
Наташа Пирц-Мусар Роберт Голоб | ||||
Территория ? Б?т??е ? % ?ыу ??т? |
150 20 253 км2 0,6 | ||||
Халы? ? ?аны (2012) ? Халы? ты?ы?лы?ы |
▲2 055 496 чел. (145) 101 чел./км2 | ||||
ЭТП (ППС) ? Б?т??е ? На душу населения |
58,979 млрд.[1] долл. 29 179[1] долл. | ||||
ЭТП (номинал) ? Б?т??е ? Бер кешег? |
52,430 млрд.[1] долл. 25 939[1] долл. | ||||
Валюта | Евро [2] | ||||
Интернет-домен | .si | ||||
Код ISO | SI | ||||
МОК коды | SLO | ||||
Телефон коды | +386 | ||||
С???т б?лк?те | +1 |
Словения (слов. Slovenija), р?сми исеме — Словения республика?ы (слов. Republika Slovenija) — ???к Европала?ы ил. 2004 йылдан Европа Берлеге а?за?ы. К?нбайышта Италия ??м Адриатик ди?ге?, к?нья?та Хорватия, к?нсы?ышта Венгрия ??м т?нья?та Австрия д??л?тт?ре мен?н сикт?ш. Ил Т?нья? Атлантик Килеше? Ойошма?ы (НАТО) а?за?ы. Территория?ы — 20 236 км2, халы? ?аны — 2 089 310 кеше (июль 2019 йыл)[3]. Халы? ?аны буйынса донъяла 144-се ??м территория буйынса 15-се урынды бил?й.
Баш ?ала?ы — Любляна. Д??л?т теле — словен теле.
Унитар, парламент республика?ы. 2020 йылды? мартында премьер-министр вазифа?ын Янез Янша бил?й[4].
Административ б?ленеш: 210 община, шул и??пт?н 11 ?ала.
Бал?ан ярымутрауыны? Альп алды ?л?ш?нд? урынлаш?ан. К?нья?-к?нбайыштан Адриатик ди?ге?е ?ыу?ары мен?н йыуыла. К?нбайышта Италия, т?нья?та — Австрия, т?нья?-к?нсы?ышта — Венгрия, к?нсы?ышта ??м к?нья?та Хорватия мен?н сикт?ш.
Йылдам ??еше?с?н и?тисадлы индустриаль ил. Тулайым эске продукт к?л?ме 2011 йылда 58,979 миллиард А?Ш доллары т?шкил итк?н (й?н башына я?ынса 29 179 А?Ш доллары тура кил?). А?са бер?меге - евро.
Илде? бойондоро??о?ло?о 1991 йылды? 25 июненд? и?лан ител?. 2004 йылды? 29 мартында Словения НАТО-?а ?ушыла, 2004 йылды? 1 майында Европа берлеген? ин?.
Этимология?ы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Slovenija атама?ы "словендар" этнонимынан — "славяндар" этнонимыны? т??славян форма?ынан кил?, й??ни "словендар ере" тиг?нде а?лата[5]. ?ай?ы бер лингвистар ба?алауынса, "славяндар" этнонимыны? этимология?ы был и??пк? бер нис? гипотезалар бул?а ла билд??е? булып ?ала[6].
Заманса Словенияны? исеме 1944 йылда немец оккупация?ына ?аршы Югославияны? милли-?от?арыу х?р?к?те барышында ойошторол?ан Словен халы? азатлы?ы комитетынан (слов. Slovenski narodnoosvobodilni svet) кил?. 1945-1946 йылдар?а д??л?тте? р?сми исеме "Федераль Словения" (слов. Federalna Slovenija), шул у? ва?ытта - СФРЮ т???г?н илд?р?е? бере?е бул?ан. 1946 йылды? 20 февраленд? "Федераль Словения" "Словен Халы? Республика?ы" (слов. Ljudska republika Slovenija) тип ??г?ртел?, ул, ?? сиратында, 1963 йылды? 9 апреленд? "Социалистик Словения Республика?ы" (слов. Socialisti?na republika Slovenija)[7] тип ??г?ртел?. 1990 йылды? 8 мартында Словения "Социалистик" приставка?ын алып ташлай, "Словения Республика?ы" булып ?ала, ? 1991 йылды? 25 июненд? ??аллылы? и?лан ит?.
Тарихы
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]
Словенияны? территория?ында борон иллирий ??м кельт ??бил?л?ре й?ш?й, улар берг?л?п Норик короллеген булдыра. Бе??е? эраны? II быуатынан — Борон?о Рим власы а?тында (Италия ??м Паннония провинциялары). VI—VIII быуаттар?а бында славяндар т?пл?н?, улар авар?ар власы а?тына эл?г?. 630 йылда словендар?ы? ата-бабалары — карантандар тарафынан ?Венд марка?ы? булдырыла. 664 йылдан был д??л?т ?Карантания? атама?ы а?тында билд?ле. IX быуатта карантандар?ы? икенсе д??л?т берекм??е — Блатен кен?злеге т???л?. Шул у? быуатта словендар?ы? ата-бабалары бойондоро??о?ло?он ю?алта ??м 1200 йыл ва?ыт д??ерен? ?у?ыл?ан немецтар?ы? власы а?тына эл?г?.
1000 йыл тир??енд? Bri?inski spomeniki тиг?н т??ге словен теленд? я?ма документ я?ыла. XIV быуатта заманса Словения территория?ы Габсбургтар власына эл?г? ??м артабан Австро-Венгрия составына кер?. Словения ?с провинция?а: Краньск, Горишка ??м Штаерски?а б?ленг?н була.
Сау?а юлдарыны? к?сене?е ??м Уты? йыллы? ?у?ыш XVII быуатта Словенияны? и?тисади тар?алыуына булышлы? ит?, ?мм? XVIII быуатта хужалы? ??еше й?н? ???емл?ш?: т?рл? тауар?ар етештере? арта, ауыл хужалы?ы продукция?ы 60 процент?а к?б?й?. Милли м??риф?тселек х?р?к?те ойошторола. Был осор Словения Я?ырыуы тип билд?ле.
1809-1813 йылдар?а Словенияны? ?ур ?л?ш? Иллирий провинциялары составына инг?н була. XIX быуатта, айырыуса Австрияла?ы 1848-1849 йылдар?а?ы революция ва?ытында ??м унан ?у?, Австрия Приморье?ында Словенияны? милли х?р?к?те ??еш? (???ге — Крайна).
1918 йылда словен ер??рене? бер ?л?ш? Югославия (Словендар, хорваттар ??м сербтар короллеге) составына кер?. 1991 йылды? июненд? Словения республика?ы бойондро??о?ло? и?лан ит?.
Административ б?ленеш
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Словен республика?ы 210 община?а, улар?ы? 11 ?ала статусына эй?.
Политик структура
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]Словения башлы?ы — президент, 5 йыл ?айын ?айлана. Баш?арма хакими?т мен?н президент ??м министр?ар кабинеты идара ит?. Министр?ар кабинетын парламент ра?лай.
Парламент ике палатанан тора: Словенияны? д??л?т йыйылышы (слов. dr?avni zbor) ??м д??л?т советы (слов. dr?avni svet). Словенияны? д??л?т йыйылышына 90 депутат ?айлана. Словенияны? д??л?т советы парламентты? ю?ары палата?ы функция?ын ?т?й. Бында 5 йыл?а ?айла?ан 40 депутат ултырышта ?атнаша.
2008 йыл?ы ?айлау?ар буйынса Словенияны? д??л?т йыйылышына инг?н партиялар:
- Социал-демократтар (слов. Socialni demokrati, SD) — ???к-?ул й?н?лешле, 29 депутат
- Словен демократик партия?ы (слов. Slovenska demokratska stranka, SDS) — ???к й?н?лешле, 28 депутат
- Х??и??тк?(слов. Zares) — ???к-?ул й?н?лешле, 9 депутат
- Словенияны? демократик пенсионер?ар партия?ы (слов. Demokrati?na stranka upokojencev Slovenije, DeSUS) — ???к-?ул й?н?лешле, 7 депутат
- Словен милли партия?ы (слов. Slovenska nacionalna stranka, SNS) — милли-?ул й?н?лешле, 5 депутат
- Словен халы? партия?ы (слов. Slovenska ljudska stranka, SLS) — ???к-у? й?н?лешле, 5 депутат
- Словен й?шт?ре партия?ы (слов. Stranka mladih Slovenije, SMS) — ???к-?ул й?н?лешле, Словен халы? партия?ы мен?н берлект?
- Словенияны? либераль-демократия?ы (слов. Liberalna demokracija Slovenije, LDS) — ???к-?ул й?н?лешле, 5 депутат.
Халы?
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]2002 йыл?ы халы? и??бе м??л?м?тт?ре буйынса 1 964 ме? кеше т?шкил ит?, территория?ы — 20 253 км2. Шул и??пт?н милли составы:
- Словендар 1 631 363 (83,1%)
- Сербтар 38 964 (2,0%)
- Хорваттар 35 642 (1,8%)
- Боснийлылар 21 542 (1,1%)
- Венгр?ар 6 243 (0,3%)
- Албандар 6 186 (0,3%)
- Македондар 3 972 (0,2%)
- Черногор?ар 2 667 (0,1%)
- Итальяндар 2 258 (0,1%)
- Баш?алар 174 913 (8,9%)
Халы?ты? я?ынса ярты?ы ?алалар?а, ? ?ал?андары ауыл еренд? т?б?кл?нг?н.
Дин
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]2002 йыл?ы перепись м??л?м?тт?ре буйынса католиктар халы?ты? 57,8 % т?шкил ит?, православиелылар — 2,3 %, протестанттар — 0,8 %, мосолмандар — 2,4 %.
Д??л?т байрамдары
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- 1 ??м 2 ?инуар — Я?ы йыл байрамы;
- 8 февраль — Прешерн к?н?;
- 12 ??м 13 апрель — Пасха байрамы;
- 27 апрель — Окупаци?а ?аршы ихтилал к?н?;
- 1 ??м 2 май — Хе?м?т байрамы;
- 25 июнь — Милли к?н;
- 15 август — Успение Богородицы байрамы;
- 31 октябрь — Реформация к?н?;
- 25 декабрь — Раштыуа байрамы;
- 26 декабрь — Бойондоро??о?ло? к?н?.
И?к?рм?л?р
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Report for Selected Countries and Subjects
- ↑ 2007 йыл?а тиклем — словен толары
- ↑ eUprava in english language . e-uprava.gov.si. Дата обращения: 2 март 2020.
- ↑ Jan?a to head Slovenia's next government (билд??е?). Radio Si. Дата обращения: 5 март 2020.
- ↑ Поспелов, 2002, с. 388
- ↑ Нидерле Л. Славянские древности. / Перевод с чешского Т. Ковалёвой и М. Хазанова. Предисловие проф. П. Н. Третьякова. Редакция А. Л. Монгайта. — М.: Издательство иностранной литературы, 1956. — С. 42.
- ↑ Kopa?, Janez Ustava Socialisti?ne republike Slovenije z dne 9. aprila 1963 (Slovenian) // Arhivi. — 2001. — Т. XXIV. — № 1. — С. 1. Архивировано из первоисточника 3 март 2016.
?ылтанмалар
[??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте?]- Официальный словенский туристический информационный портал
- Интересные факты о Словении 2012 йыл 1 декабрь архивлан?ан.
- Правительство Республики Словения 2012 йыл 1 декабрь архивлан?ан.
|